Znaczenie organizacji producentów i programów operacyjnych w rozwoju sektora owoców i warzyw

Globalny łańcuch dostaw owoców i warzyw jest bardziej niż kiedykolwiek wrażliwy na czynniki społeczne, polityczne i środowiskowe. Rosnący wpływ zmian klimatu, rosyjskie embargo, Brexit, zmniejszenie spożycia owoców i warzyw przez ludzi, czy wymagania konsumenckie i rynkowe przyczyniają się do powstających trudności dla sadowników, z którymi zmierzyć musi się światowy rynek.

„Ten sektor szczególnie potrzebuje zwiększenia udziału zorganizowania rynku owoców i warzyw w organizacjach producentów lub w zrzeszeniach tych organizacji. Dlatego tak ważne jest, aby zachęcać istniejące stowarzyszenia do realizacji programów operacyjnych – upraszczania wdrażania programów operacyjnych, upowszechniania wiedzy o możliwościach pozyskania wsparcia dla sadowników” – komentował Krzysztof Ardanowski, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz dodał: „Jesteśmy jednym z najsilniejszych krajów w zakresie produkcji warzyw i owoców i taką pozycję chcemy utrzymać. Nasza jakość oraz technologie związane z uprawą i przechowywaniem nie ustępują tym, które działają w Europie Zachodniej.

W Polsce według danych ARiMR na dzień 31.10.2019 r., w Polsce funkcjonują 254 uznane organizacje producentów, zrzeszające 5 888 członków, 1 zrzeszenie organizacji producentów zrzeszające 4 uznane organizacje producentów oraz 26 organizacji producentów, które realizują programy operacyjne.

Najwięcej grup działa w województwie mazowieckim (82 OP) oraz wielkopolskim (38 OP). Polskie organizacje producenckie zajmują się planowaniem produkcji, poprawą lub utrzymaniem jakości produktu oraz wzrostem obrotu. Dbają również o działania marketingowe, szkoleniowe i wspierają dostęp do usług doradczych. Przygotowują środki zapobiegania kryzysom i zarządzają w sytuacjach kryzysowych. Grupy skupiają się także na ochronie środowiska.

 Grupa Rajpol, zrzeszająca 150 członków, prowadzi programy operacyjne wspierające Rajpol i ich członków, poprzez działania pośrodowiskowe oraz związane z planowaniem i jakością produktu. Jak mówi Huber Woźniak z Rajpolu: „Programy operacyjne są atrakcyjne dla podmiotów generujących duże obroty finansowane, gdyż od ich wysokości obliczana jest udzielana pomoc finansowa. Jej kwota nie może przekroczyć 4,1% wartości produktów sprzedanych organizacji producentów z okresu referencyjnego. Jednakże, kwota pomocy finansowej może zostać zwiększona w trakcie realizacji programu operacyjnego do 4,6% (w przypadku zrzeszeń organizacji producentów 4,7%) wartości produktów sprzedanych w okresie referencyjnym, o ile wielkość przekraczająca 4,1% wartości produktów sprzedanych jest wykorzystywana wyłącznie na sfinansowanie środków zapobiegania kryzysom i zarządzania w sytuacjach kryzysowych. W związku z rozdrobnieniem sektora, w Polsce w stosunku do liczby grup producenckich mała ich ilość prowadzi program operacyjny.”

 Członkowie polskich grup producenckich przychylnie wyrazili się na temat możliwości współpracy Polski z innymi europejskimi organizacjami, które dążą do wzmocnienia relacji oraz zbudowania zaufania wśród innych wiodących krajowych stowarzyszeń. Wymiana informacji na temat zmieniającej się struktury produkcji i dynamiki rynku sadowniczego ma prowadzić do większej przejrzystości w zakresie wykorzystania dotacji Unii Europejskiej. Stowarzyszenia zgodnie twierdzą, że warto stymulować rolę organizacji producentów i programów operacyjnych i, przede wszystkim, kontynuować współpracę. Chcą dzielić się wiedzą, wymieniać najlepsze praktyki dotyczące ról grup producenckich i programów operacyjnych w zakresie produkcji, budować ukierunkowane strategie i określać priorytety działań.

 „Wspólny dialog pomoże nam znaleźć rozwiązania dla współpracy między agencjami, ministerstwami i Komisją Europejską. Bardzo ważne jest budowanie długofalowych relacji nie tylko w kraju, jak i zagranicą. Producent powinien zastanowić się, co produkuje, co chce i co może produkować, a grupa producencka – jakie rynki ma zamiar obejmować i w czym chce się specjalizować. Powinniśmy szeroko korzystać ze wszystkich danych, spotkań, doradców – te narzędzia są po to, by rozumieć i przewidywać sytuację na rynku” – dodaje Paulina Kopeć, sekretarz generalna Stowarzyszenia Polskich Dystrybutorów Owoców i Warzyw „Unia Owocowa”.

Takie samo stanowisko określiło Europejskie Stowarzyszenie ds. Świeżych Owoców i Warzyw - Freshfel, reprezentujące grupy producenckie z sektora warzyw i owoców w całej Unii Europejskiej. Członkami organizacji są osoby z całego łańcucha dostaw – poczynając od producentów, hurtowników, poprzez handlowców i logistyków, a kończąc na detalistach. Freshfel działa również jako platforma dialogu i komunikacji między członkami.

„Chcemy poprawić wydajność i konkurencyjność sektora, zapewniając sprzyjające pole w celu promowania zalet świeżych produktów. Nasi członkowie mogą liczyć na pomoc w przestrzeganiu najwyższych standardów bezpieczeństwa i ochrony środowiska” – zaznaczył Philippe Binard, Delegat Generalny Freshfel Europe.

Stowarzyszenia jednogłośnie podkreślają rolę organizacji producentów w doradztwie, badaniach, rozwoju, bezpieczeństwie żywności i ochronie środowiska. Kierują również uwagę na istotny w sadownictwie marketing i branding, ekspansję na nowe rynki oraz wyznaczanie trendów. Przeprowadzają również badania rynku, dzięki którym mogą się dowiedzieć, czego oczekują producenci i jakie zmiany mogą zostać wprowadzone w grupach producenckich, co z kolei poprawi ich współpracę.

Głównymi priorytetami Stowarzyszenia krajowego „Francuskie Jabłka i Gruszki” jest dostosowanie podaży do popytu, inwentaryzacja sadów i zadbanie o jakość produkcji. Organizacja skupia się również na prowadzeniu ekologicznych zbiorów i roli rzecznika – reprezentowaniu spraw zbiorowych sadowników.

 „Naszym zadaniem jest promowanie produkcji i konsumpcji jabłek poprzez akcje informacyjne i promocyjne. Walczymy o otwarcie nowych rynków oraz pilnie śledzimy nowe ścieżki eksportowe. Chcemy wspierać działania naszych członków w sektorach badań, innowacji, zrównoważonego rozwoju i pomocy technicznej. Skrupulatnie gromadzimy statystyki dotyczące produkcji i zużycia. A najważniejsze – reprezentujemy interesy producentów w stosunku do władz krajowych i europejskich” – powiedział Josselin Saint-Raymond, dyrektor Stowarzyszenie krajowego „Francuskie Jabłka i Gruszki”.

Włoska organizacja, Assomela, reprezentuje 75% krajowej oraz 20% europejskiej produkcji jabłek. Ich misją jest promocja produkcji i konsumpcji jabłek poprzez inicjatywy promocyjne. Stowarzyszenie zajmuje się również otwieraniem nowych rynków i koordynacją aktywności członków w zastosowywaniu technicznych innowacji. Zbiera statystyki produkcji i konsumpcji oraz reprezentuje interesy producentów wśród krajowych i europejskich autorytetów.

„Zorganizowane struktury producentów jabłek mają strategiczne znaczenie nie tylko ze względów handlowych, ponieważ zapewniają większą konkurencyjność sektora na przestrzeni lat, ale także dla lepszej organizacji czynników produkcji i dla prowadzenia producentów w kierunku nowych celów: lepszego wykorzystania ziemi i zasobów w środowisku” – dodał Alessandro Dalpiaz dyrektor “Assomela” stowarzyszenia włoskich producentów jabłek.

Według Joao Onofre, Szefa Działu Dyrekcji Generalnej Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Komisji Europejskiej, nowymi elementami rynku owoców i warzyw jest wzrost konsumpcji – koncentracja podaży i natężenie realizowania badań oraz wdrażanie innowacji. 20% wydatków organizacji powinny być przeznaczane na ochronę środowiska, a 5% na wykonywanie badań i rozwój.

Na poziomie UE obecnie trwają prace nad uregulowaniami związanymi z nową perspektywą finansową na lata 2021 – 2027. Planowane jest wsparcie kierowane za pomocą interwencji wybranych w tzw. planach strategicznych w poszczególnych państwach członkowskich oraz konkretne instrumenty wsparcia dla sektora owoców i warzyw przewidziane w ramach tzw. interwencji sektorowych. W Polsce trwają prace nad wyborem planu strategicznego WPR, czyli interwencji sektorowych na rynku warzyw i owoców. Potrzeby określane są na podstawie analizy SWOT i zgłoszeń uczestników rynku. Grupa robocza wchodząca w skład zespołu do spraw opracowania Planu Strategicznego WPR na lata 2021 – 2027 wniesie istotny wkład do projektowanych rozwiązań.